Μουσικές πτήσεις στον χωρόχρονο, του Γιώργου Μονεμβασίτη
Ο λόγος λοιπόν για το σχετικά νεότευκτο μουσικό του σύνολο, το οποίο βαφτίστηκε Alcedo Folk Band προς τιμήν της μυθικής Αλκυόνης, που φέρνει τη νηνεμία και την καλοκαιρία στις τρικυμισμένες μέρες του χειμώνα· Alcedo, θυμίζουμε, είναι η διεθνής επιστημονική ονομασία της Αλκυόνης. Το διαφορετικό σε τούτη την πρώτη ηχογραφημένη κατάθεση του συνόλου Alcedo Folk Band προσδιορίζεται και αναγνωρίζεται αρχικά από την όψη! Η εκμετάλλευση της τεχνολογίας οδηγεί σε πρωτοπορία. Τυλιγμένο σε ένα πανέμορφο ξύλινο κουτάκι ένα USB stick – γοητευτικά πρωτότυπης μορφής και αυτό - αποτελεί τον φορέα, στον οποίο έχουν αποθηκευτεί οι πολύτιμες μουσικές και συνοδευτικές πληροφορίες. Είναι άραγε ένας προάγγελος του (αμέσου) μέλλοντος; Πιθανόν, πιθανότατα! Πρωτογενής δημιουργία δεν υπάρχει στο ηχογράφημα, εκτός από τις απρόβλεπτες και απρόσμενες στιχουργικές παρεμβάσεις των μελών της ομάδας. Γράφουν αγγλικούς στίχους (!) για το παραδοσιακό «Κλέφτικη ζωή» και ελληνικούς στίχους για το σεφαραδίτικο «Yo salio de la mar» και για την άρια «Tu ch’hai le penne, amore» από την όπερα Ευρυδίκη του Giulio Caccini (1551-1618) που κοσμούν το πρόγραμμα ακρόασης· οι επεμβάσεις τους χαρακτηρίζονται από απόλυτη συνέπεια και από συναίσθηση. Οι αγγλικοί στίχοι, φέρ’ ειπείν, τους οποίους χάρισαν στο «Κλέφτικη ζωή», τηρώντας, βεβαίως την αρχική μετρική, εκ πρώτης όψεως δεν έχουν σχέση με τους πρωτότυπους στίχους. Ωστόσο μια προσεκτική ματιά ανιχνεύει σε αυτούς το μαχητικό πνεύμα που χαρακτηρίζει τούτο το ανέγγιχτο από το χρόνο παραδοσιακό τραγούδι. «Μαύρη ζωή που κάνουμε, εμείς οι μαύροι κλέφτες» λέει ο ανώνυμος στιχουργός, «Θυσιάζουμε τις μέρες μας, θυσιάζουμε τις νύχτες μας» λένε οι Alcedo και συνεχίζουν: «Πολεμάμε να σώσουμε την ομορφιά, καθήκον μας ν’ αλλάξουμε τον κόσμο». Οκτώ τραγούδια και δυο οργανικά συνθέματα συναποτελούν το μουσικό περιεχόμενο της προσφοράς. Υπάρχουν σε αυτά ωστόσο συνδυασμοί και συνυφάνσεις που οδηγούν σε περισσότερες πηγές και αναφορές. Οι πηγές αυτές ανήκουν σχεδόν αποκλειστικά στους δυο ακρογωνιαίους λίθους ή στα δυο βασικά θεμέλια, αν θέλετε, του οικοδομήματος της παγκόσμιας μουσικής: στην κλασική μουσική και την παραδοσιακή μουσική.
Παρακλάδια τους, παιδιά τους και εγγόνια τους είναι όλες οι λοιπές εκφράσεις που εμφανίστηκαν και τεκμηριώθηκαν χάρη στις τρεις εφευρέσεις που ευεργέτησαν την τέχνη των ήχων· την τυπογραφία, την ηχογράφηση και αναπαραγωγή του ήχου (γραμμόφωνο) και την ηλεκτρική-ηλεκτρονική μετάδοσή του (ραδιόφωνο). Ενίοτε οι συνδυασμοί είναι εξορισμού αρμονικοί, όπως στην περίπτωση της συνύφανσης του τραγουδιού «Καρδιοκλέφτρα» του Γιάννη Δραγάτση, γνωστού ως Ογδοντάκη (Σμύρνη 1885/6-Αθήνα 1958), με το δημοφιλές και πολυερμηνευμένο χορευτικό μακάμι «Nihavent longa» της Kemani Kevser Hanım (1887-1963). Σε αυτή τη συνύπαρξη η μετάβαση από το απολλώνιο μελαγχολικό, με ιδιοσυγκρασία αμανέ, τραγούδι στο διονυσιακό του οθωμανικού χορού γίνεται φυσιολογικά. Σε άλλες περιπτώσεις όμως, όπως εκείνη στην οποία συναντιέται το πανέμορφο αναγεννησιακό τραγούδι «Pastime with good company» του Ερρίκου του 8ου (1491-1547) με το κρητικό πεντοζάλι «Μεσ’ στου Μαγιού τις μυρωδιές...», η συνύπαρξη είναι εκ πρώτης όψεως ασύμβατη και παντελώς αταίριαστη. Ωστόσο με τον ευφάνταστο και ευρηματικό τρόπο με τον οποίο ερμηνεύεται από τους μουσικούς του συνόλου Alcedo Folk Band, αυτή η ... ανίερη συνύπαρξη αποδεικνύεται συμβατή, αρμονική, απολύτως ταιριαστή, αλλά και σαγηνευτική. Οφείλεται αυτό βεβαίως στις ευφάνταστες ενορχηστρώσεις, αποτέλεσμα συλλογικής προσπάθειας, οι οποίες αποτελούν βασική αρετή της δημιουργικής προσφοράς. Συχνά αιχμή του δόρατος των ενορχηστρώσεων αποτελούν τα τρία πνευστά φλάουτο, φαγκότο, τούμπα που με τις εύμολπες συνεισφορές τους διασχίζουν τους τόπους αδιαφορώντας για τον χρόνο. Έτσι το ταξίδι στον χωρόχρονο γίνεται απολαυστικό, το Αμίλητο κουτί αποκτά μιλιά, μιλά κατευθείαν στην καρδιά του ακροατή και ο χρόνος περνά με καλή συντροφιά και μ’ ένα τριαντάφυλλο που άνθισε στην ψυχή των μουσικών.
Οκτώβριος 2022
Γιώργος Β. Μονεμβασίτης
Κριτικός και ιστορικός μουσικής
